Impliciet meten voor wapenvergunningen

De Tweede Kamer heeft een e-screener goedgekeurd die moet beoordelen of de gemoedstoestand van de aanvrager van een wapenvergunning wel goed is. De e-screener beoordeelt aan de hand van een aantal vragen of iemand geschikt is voor een wapenvergunning. Vragen zoals ‘Ben je weleens depressief?’ of ‘Je vrouw wordt aangevallen in het bos en je hebt een mes. Ga je haar verdedigen?’ komen voor in de test.

In een brief aan minister Grapperhaus van Justitie afgelopen weekend wijzen de Koninklijke Nederlandse Schietsport Associatie (KNSA) en de Koninklijke Jagersvereniging op de gevaren van de computergestuurde e-screener. Zij stellen juist dat een machine niet een doorslaggevend hulpmiddel mag zijn en dit de taak is van de politie.

In het verleden zijn er echter fouten gemaakt bij beoordelingen die werden uitgevoerd door de politie. Zo oordeelde de Hoge Raad onlangs nog dat er een beoordelingsfout is gemaakt bij het verlenen van de vergunning aan de schutter in Alphen aan de Rijn, Tristan van der Vlis, die zes mensen doodschoot in 2011.

Dat er menselijke fouten gemaakt worden zodra een beoordeling wordt gedaan door mensen is onontkoombaar. Volledig objectief en scherp zijn is niet altijd mogelijk voor een persoon, maar is dit wel het geval voor een computer?

Beide beoordelingsmethodes geven een zekere mate van schijnzekerheid. Er zijn talloze gevallen bekent waar menselijk inschattingsvermogen heeft gefaald. Daarentegen levert het stellen van vragen via een e-screener vaak sociaal wenselijke antwoorden op en zijn deze vaak makkelijk te manipuleren als iemand slechte intenties heeft. Wanneer een persoon kwaad in de zin heeft is het niet moeilijk om te bedenken wat de “correcte” antwoorden zijn bij de e-screener.

Door impliciete methodes te gebruiken meet je de emoties en intuïtie van de aanvrager, die geactiveerd worden buiten het bewustzijn. Wanneer je buiten het bewustzijn meet is het lastiger om een vals “correct” antwoord te geven. Om deze redenen worden impliciete methoden dan ook vaak ingezet bij gevoelige onderwerpen, zoals racisme. Impliciete methodes worden gemeten doormiddel van reactietijden-taken en zijn hierdoor minder vatbaar voor de valkuilen van expliciet onderzoek. Impliciet onderzoek is, naast grondig politiewerk, daarom een meer geschikte manier om een e-screener mee in te richten. Omdat het natuurlijk een belangrijke zaak is om het proces van wapenvergunningen zo goed mogelijk vorm te geven is het daarom ook essentieel om onbewuste emoties en intuïtie mee te nemen in de aanvraag van wapenvergunningen.